انواع مختلف رادیولوژی وجود دارد که یکی از آنها رادیولوژی تخصصی دندانپزشکی می باشد و زیر مجموعه رادیولوژی به حساب می آید و تفاوت هایی بین این دو وجود دارد که در زیر به هر یک پرداخته میشود.
رادیولوژی شاخه ای از پزشکی است که با انرژی تابشی در تشخیص و درمان بیماری ها سروکار دارد. این رشته را می توان به دو حوزه کلی رادیولوژی تشخیصی و رادیولوژی مداخله ای تقسیم کرد. به پزشکی که در رادیولوژی تخصص دارد رادیولوژیست می گویند.
رادیولوژی یک تخصص مهم در پزشکی است که امکان تصویربرداری از داخل بدن را برای تشخیص برخی بیماری ها فراهم می کند. برای تشخیص جامع بیماری ها و آسیب های مختلف باید از دستگاه های بخش رادیولوژی استفاده شود. نتایج تشخیص ها و معاینات انجام شده در بخش رادیولوژی توسط پزشکان متخصص ارزیابی می شود.
به بخشی که معاینات رادیولوژی و دستگاه های تصویربرداری در بیمارستان ها یا کلینیک ها قرار دارد، بخش رادیولوژی گفته می شود. بهره مندی از بخش رادیولوژی برای معاینه دقیق بسیاری از بیماری ها به ویژه سرطان ضروری است. رادیولوژی نیز نقش مهمی در پیگیری بارداری دارد.
معاینات رادیولوژیک نقش کلیدی در تشخیص صحیح بیماری و انجام موفقیت آمیز فرآیند درمان دارند. با فناوری در حال توسعه، تمام سیستم های بدن را می توان با آزمایش های مختلف تصویربرداری بررسی کرد و به لطف ارزیابی های حساس، در رادیولوژی نتایج موفقیت آمیزی در مبارزه با بیماری ها میتوان به دست آورد.
عمل مدرن رادیولوژی خوب شامل چندین حرفه مختلف مراقبت های بهداشتی است که به صورت تیمی کار می کنند. رادیولوژیست پزشکی است که دوره های آموزشی مناسب را تکمیل کرده و تصاویر پزشکی را تفسیر می کند، این یافته ها را از طریق گزارش یا شفاهی به سایر پزشکان منتقل می کند و از تصویربرداری برای انجام اقدامات پزشکی کم تهاجمی استفاده می کند.
دقت و کیفیت اجزای کلیدی یک اسکن زمانی است که پزشک شما را قادر می سازد تا سلامت شما را به درستی تعیین کند.
ابزارهای تشخیصی مختلفی وجود دارد که توسط رادیولوژی استفاده می شود. مهمترین آنها ابزار اشعه ایکس است. این دستگاه برای مشاهده اجسام خارجی در بدن از طریق رادیوگرافی تولید شده توسط اشعه ایکس استفاده می شود. در توموگرافی کامپیوتری، قسمت های مشخص شده بدن نمایش داده می شود. با دستگاه ام آر آی قسمت هایی از بدن با کیفیت بالا نمایش داده می شود.
دستگاه سونوگرافی در بخش رادیولوژی کاربرد فراوانی دارد. این دستگاه با استفاده از امواج صوتی تصاویر متحرک ایجاد می کند. این دستگاه ها برای تصویربرداری به ویژه در کودکان و زنان باردار کاربرد دارند. دستگاه ماموگرافی در بخش رادیولوژی عموماً برای تصویربرداری از بافت پستان استفاده می شود. تشخیص سرطان سینه نیز با این دستگاه قابل انجام است.
رادیولوژی به چه بیماری هایی می پردازد؟
رادیولوژیست بسته به شرایط بیمار ممکن است با هر متخصص پزشکی کار کند. تمرکز اصلی رادیوگرافی تشخیصی، شناسایی و پایش بیماری ها، ناهنجاری های اسکلتی و بافت نرم و تروما است. رادیولوژی در تشخیص بسیاری از بیماری ها به ویژه سرطان ضروری است. همچنین در تشخیص بیماریهای زیر میتواند کمک کند:
- در تشخیص بیماری های استخوان و ریه
- برای بررسی اجسام خارجی
- در جراحات
- در بیماری های پستان
- در تشخیص پوکی استخوان
- تشخیص و درمان بیماری های قلبی عروقی
- در تشخیص بیماری هایی که در اندام های داخلی رخ می دهد
- در پیگیری بارداری
- در تشخیص بیماری های اسکلتی و عضلانی
- کنترل سیستم عصبی مانند ستون فقرات، نخاع، مغز، سر، گردن، کمر،
- در تصویربرداری ضایعات شکم، پستان، بافت نرم،
- در معاینه بیماری های زنان و اطفال استفاده می شود.
فناوری تصویربرداری در بهترین رادیولوژی در فرمانیه باید شامل موارد زیر باشد:
- ام آر آی
- ماموگرافی
- سی تی اسکن
- سونوگرافی
- اشعه ایکس دیجیتال
- اسکن سه بعدی فک فرمانیه
- اسکن تراکم استخوان DEXA
مزایای استفاده از رادیولوژی
- تکنیک ارزانتر و ساده تر است.
- در مقایسه با سی تی اسکن تابش کمتری دارد.
- اشعه ایکس موجود در رادیولوژی توسط هوا زیاد جذب نمی شود، بنابراین لازم نیست در یک محفظه تخلیه قرار گیرد.
- به تشخیص آسان تومورها بدون نیاز به جراحی کمک می کند.
- رادیولوژیست در فرمانیه ها به طور گسترده ای از رادیولوژی برای شناسایی ترک ها، عفونت ها، شناسایی سطح آسیب و شناسایی استخوان های غیر طبیعی استفاده می کنند.
- به یافتن اجسام بیگانه در داخل یا اطراف استخوان ها کمک می کند.
معایبی که در رادیولوژی وجود دارد شامل موارد زیر میباشد:
- اطلاعات سه بعدی را ارائه نمی دهد.
- استخوان ها می توانند داده های تشخیصی قابل توجهی را به دلیل جذب تشعشع مسدود کنند.
- آنها به شدت با عناصر سبک تر تعامل ندارند.
- به دلیل تشعشعات خود باعث جهش سلولی می شود که باعث یونیزاسیون می شود. این اغلب منجر به سرطان می شود.
- بهترین تصویر را تولید نمی کند اما تصویری با کیفیت متوسط ایجاد می کند.
رادیولوژی تخصصی دندانپزشکی دندان که معمولاً به عنوان اشعه ایکس دندان شناخته می شود، یک روش تشخیصی است که به دندانپزشکان اجازه می دهد تا ساختارهای دندانی را که به راحتی با یک بازرسی بصری استاندارد دیده نمی شوند، بررسی کنند. همچنین می توان از آن برای تشخیص حفره ها، تحلیل استخوان در دندان ها و استخوان های فک و همچنین توده های (خوش خیم یا بدخیم) داخل دهان استفاده کرد. اشعه ایکس دندان تنها به تصاویر دندان های بیمار محدود نمی شود. این روش همچنین میتواند ساختار بافت‌های نرم و استخوان‌ها را نشان دهد.
معمولاً عکسبرداری با اشعه ایکس در طول مشاوره اولیه دندانپزشکی انجام میشود. این تصاویر به دندانپزشک اجازه می دهد تا پس از شنیدن شکایات بیمار، نواحی خاص را ارزیابی کرده و تشخیص را تایید کند. آنها همچنین می توانند به عنوان یک روش پیگیری که پس از درمان انجام می شود استفاده شوند تا اطمینان حاصل شود که درمان ها مؤثر بوده اند و نتایج مورد نظر را ایجاد کرده اند.
اکثر دندانپزشکان از دو نوع اشعه ایکس دندان استفاده می کنند: داخل دهانی و خارج دهانی. این انواع با توجه به منطقه ای که تصاویر اشعه ایکس از آن گرفته شده است طبقه بندی می شوند. اشعه ایکس داخل دهانی، رایج ترین
نوع، تصاویری از ساختار دندان (و همچنین استخوان فک جایی که به آن چسبیده است) تولید می کند. از سوی دیگر، اشعه ایکس خارج دهانی برای مشاهده ساختارهای جمجمه و فک است، اگرچه دندان های بیمار نیز در فیلم قابل مشاهده است.
اشعه ایکس داخل دهانی به طور کلی جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس خارج دهانی دارد و برای تشخیص وجود حفره ها، بازرسی ریشه دندان و استخوان های اطراف، نظارت بر رشد دندان ها و به دست آوردن اطلاعات در مورد سلامت عمومی دندان بیمار است. انواع اشعه ایکس داخل دهانی شامل رادیوگرافی بایت وینگ (تصاویری از دندان های بالا و پایین در یک قسمت از دهان بیمار ارائه می دهد)، اشعه ایکس اکلوزال (نسبتا بزرگتر از دو مورد دیگر است و به دندانپزشک ارائه می دهد.
تصاویری از کل قرارگیری و رشد دندان. این اشعه ایکس کل ردیف دندان‌ها را در هر یک از فک‌ها نشان می‌دهد یک مجموعه کامل از اشعه ایکس پری آپیکال، با حداکثر 21 فیلم، معمولاً در اولین ویزیت مطب دندانپزشکی گرفته می شود، در حالی که رادیوگرافی بایت وینگ معمولاً برای اهداف پیگیری انجام می شود.
از سوی دیگر، اشعه ایکس خارج دهانی می تواند در تشخیص وجود و موقعیت دندان های نهفته مفید باشد. برخی از متخصصان پزشکی نیز از این روش برای تشخیص تومورهای داخل دهان و ساختارهای اطراف آن استفاده می کنند. رایج ترین نوع اشعه ایکس خارج دهانی اشعه ایکس پانورامیک است.
انواع دیگر اشعه ایکس خارج دهانی شامل برجستگی های سفالومتریک (برای ایجاد تصاویری از کل طرف سر بیمار، برای بررسی رابطه بین دندان ها و فک انجام می شود)، توموگرام (مفید برای جداسازی قسمت های مختلف دهان برای شفافیت بیشتر). بازرسی)، سی تی اسکن (تصویر سه بعدی از ساختارهای دهان تولید می کند)، و سیالوگرافی (برای تجسم غده بزاقی بیمار از طریق استفاده از ماده حاجب).
چه کسی باید تحت رادیولوژی دندانپزشکی قرار بگیرند ؟
حتی بیمارانی که دارای سلامت دندان عالی هستند باید تحت عکسبرداری با اشعه ایکس دندان قرار گیرند زیرا این یک روش استاندارد در طول مشاوره دندانپزشکی است. این باید حداقل یک بار در سال، یا چند بار در سال زمانی که بیمار تحت درمان است یا اگر دندانپزشک در حال نظارت بر پیشرفت یک وضعیت دندانی است، انجام شود.
هر گونه شکایت در مورد دهان، دندان ها و فک به خصوص آنهایی که هیچ علت بصری فوری ندارند -نیاز به رادیولوژی دندان دارد. مسائلی مانند دندان های نهفته، پوسیدگی دندان، آسیب به ریشه ها و استخوان های فک، آسیب های دندانی، مشکلات عصبی، آبسه ها، تومورها و کیست ها را می توان با چنین روش تصویربرداری شناسایی کرد.
برنامه ریزی درمان یا نصب پروتزهای دندانی می تواند از اشعه ایکس دندان سود زیادی ببرد. آنها به دندانپزشک اجازه می دهند تا ساختارهایی را ببیند که تنها با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند. برداشتن پیچیده دندان، جراحی کانال ریشه و تراز کردن دندان ها نیز می تواند با تصاویر دقیق رادیولوژی کمک کند.
نتایج طبیعی این روش به این معنی است که بیمار از سلامت دندان عالی، بدون حفره قابل مشاهده، جراحت و سایر مشکلات در داخل دهان برخوردار است. از سوی دیگر، نتایج غیرعادی نشان می دهد که بیمار به درمان یا حتی جراحی برای مسائل مختلف نیاز دارد.
عوارض و خطرات احتمالی رادیولوژی دندانپزشکی
رادیولوژی دندان از دوز بسیار کم اشعه استفاده می کند، اما برخی تحقیقات نشان می دهد که سرطان تیروئید را می توان با این روش رادیولوژی مرتبط دانست. خانم‌های باردار معمولاً کاندیدای ایده‌آلی برای عکسبرداری با اشعه ایکس نیستند، زیرا اشعه میتواند به مادر و کودک آسیب برساند.
